Badania kleju, 2010

Wielkość udziału materiałów budowlanych niezgodnych z deklarowanymi przez producenta właściwościami użytkowymi przekracza 30% rynku wyrobów budowlanych. Oznacza to, że nabywca dostaje często wyrób, którego rzeczywiste parametry są inne niż oczekuje (na podstawie deklaracji producenta). Na przykład okno nie jest tak izolacyjne, jak mamy prawo się spodziewać, materiał ścienny ma mniejszą wytrzymałość, płytki ceramiczne są tylko z nazwy mrozoodporne, a w kleju najwięcej kleju jest w nazwie.

W efekcie nabywcy są narażeni na straty wynikające z zastosowaniania niezgodnych z oczekiwaniami materiałów, a równocześnie nieprawidłowe wyroby budowlane oznaczają nieuczciwą konkurencję (możliwość stosowania zaniżonej ceny w związku z niższymi kosztami produkcji) wobec rzetelnych producentów.

Instytut Techniki Budowlanej i Związek Pracodawców ? Producentów Materiałów dla Budownictwa poddali badaniom według publicznie znanych reguł kleje do styropianu (stosowane przy ocieplaniu) i styropian (materiał izolacyjny).

Badaniu klejów do styropianu poddano 25 próbek. Badano przyczepność kleju. Obowiązujące w Polsce wymagania spełnia 28% zbadanych próbek.

Należy jednak podkreślić, że minimalna (dopuszczalna) wielkość przyczepności kleju jest różna w zależności od specyfikacji technicznej, do której odnosi się producent. Mniej ?wymagająca? jest specyfikacja techniczna upoważniająca do znakowania CE (1).

Gdyby więc przyjąć, że technicznie przydatne są wszystkie kleje, których przyczepność jest nie mniejsza niż dopuszczona w europejskiej specyfikacji technicznej, to udział takich klejów w całym zbiorze próbek wynosi 44%.

Nie zmienia to jednak oceny sytuacji, gdyż producenci dobrowolnie wybierają specyfikację techniczną, do której deklarują zgodność swojego wyrobu.

Badano dwie właściwości użytkowe styropianu – ściskanie i rozciąganie.Dla obu zharmonizowana norma europejska określa metody ich badania,ale nie istnieją dla tych własności wielkości progowe (2). Czyli parametry tych właściwości mogą być w zasadzie dowolne, ale zgodne z deklaracją producenta. I to (zgodność deklarowanych parametrów z faktycznymi) podlega badaniu.

Badaniu ściskania poddano 13 próbek styropianu. Deklarowane przez producenta wartości spełniło 46%.

Badaniu rozciągania poddano 5 próbek (3). Dwie próbki były zgodne z deklaracją producenta.

1. Prezentowane wyniki odnoszą się do konkretnych próbek i nie upoważniają do uogólniania wyników jako parametrów charakteryzujących wyroby danego producenta. Niemniej jest oczywiste, że kupione kleje i płyty styropianowe w większości nie spełniły deklarowanych parametrów. Można założyć, że ich producenci w różnoraki sposób będą tłumaczyli te nieprawidłowości. Wydaje się, że najlepszym sposobem weryfikacji, a zarazem uznania, że złe wyniki były przypadkowym zbiegiem okoliczności, będzie ponowne badanie wyrobów. Dlatego Związek wystąpi do wszystkich producentów nie tylko z informacją o wynikach badań ich wyrobów, ale także z propozycją ponownego badania (wedle tych samych procedur zakupu i badań), ale na koszt producentów.
2. Przyczyny, dla których w budownictwie występuje wysoki udział nierzetelności (w tym technicznej) są trzy:
   • społeczna akceptacja cwaniactwa i oszustwa
   • prymat ceny wraz z brakiem egzekwowania prawidłowości wyrobów, projektów, wykonawstwa
   • bezkarność.

A. Wyniki przyczepności kleju do styropianu są przedstawione w kilku grupach

1. Grupa próbek (kleju) spełniających deklarowane przez producenta wymagania.
2. Grupa próbek (kleju), których badana przyczepność jest nie mniejsza niż 0,08 MPa. Dla klejów do styropianu istnieją dwie specyfikacje techniczne : pierwsza, (umożliwiająca znakowanie ?B”) z którą zgodność wymaga wartości przyczepności co najmniej 0,1 MPa. Druga, (umożliwiająca znakowanie ?CE”) z którą zgodność wymaga wartości przyczepności co najmniej 0,08 MPa. Z punktu widzenia technicznej przydatności klej o wartości przyczepności nie mniejszej niż 0,08 MPa nadaje się do stosowania, stąd wyróżniono taką grupę
3. Grupa próbek (kleju), których badana przyczepność jest nie mniejsza niż 0,06 MPa. Wspomniane już dwie specyfikacje techniczne różnią się nie tylko wartościami progowymi, ale i metodami badania przyczepności. Doświadczenia laboratoryjne wykazują, że wynik przyczepności tego samego kleju, badanego oboma metodami, będzie się różnił o ponad 20%. Inaczej mówiąc, wynik przyczepności kleju badanego wedle specyfikacji polskiej będzie gorszy o ponad 20% o od wyniku przyczepności tego samego kleju, badanego wedle specyfikacji europejskiej. Stąd, można założyć, że próbki kleju, których przyczepność miała wartość nie mniejszą niż 0,06 MPa, gdyby były badane metodą europejską miałyby wynik powyżej 0,08 MPa. Grupa ostatnia dotyczy pozostałych wyników. Określone powyżej grupy (2 i 3) mają wyłącznie charakter poglądowy. Możliwa przydatność do stosowania, nie oznacza spełnienia wymagań określonych w przepisach

B. Niektóre próbki były ubiegłoroczne, ale wszystkie próbki były badane w terminie ich ważności.

Mimo starań, niektóre zakupione kleje miały datę produkcji z ubiegłego roku. Ale wszystkie miały ważny termin przydatności, dlatego badania próbek są prawidłowe. Niemniej, można sądzić, że złe warunki przechowywania (zwłaszcza w zimie), mogły negatywnie wpłynąć na parametry użytkowe klejów. Nie zwalnia to producenta z odpowiedzialności, ale zarazem pokazuje jak ważne są zapisy umów pomiędzy producentem a sprzedawcami. Konieczne są klauzule obowiązku prawidłowego przechowywania, a zarazem prawo producenta do roszczeń wobec sprzedawcy (źle przechowującego) w sytuacji odpowiedzialności producenta za nieprawidłowy wyrób.

1. Minimalna wartość naprężenia (w MPa) wynosi: dla ZUAT (krajowa specyfikacja) 0.10, dla ETAG (europejska specyfikacja ) 0.08.
2. Nie należy mylić swobody producenta w ustalaniu wielkości omawianych parametrów, od wymagań aplikacyjnych czyli związanych z konkretnym zastosowaniem. Np. wytrzymałość styropianu na ściskanie musi być odpowiednia do projektowanych obciążeń podłogi.
3. Tylko 5, z uwagi na koszty takiego badania.