Opinia dotycząca projektu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej.
Informacja o charakterystyce energetycznej budynku winna być prezentowana (w formie i treści) w sposób dający nieprofesjonalnemu odbiorcy możliwość maksymalnego zrozumienia, a zatem wykorzystania zawartych w świadectwie treści. Należy więc zauważyć, że pojęcia używane w metodologii ze zrozumiałych przyczyn dla większości społeczeństwa są niejasne i tworzą wysokie prawdopodobieństwo fałszywej interpretacji danych. Niezależnie jednak od problemów wynikających z niedostatecznej wiedzy, bardzo ważne jest prawidłowe merytorycznie przyporządkowanie poszczególnych wskaźników do celów, którym ma służyć świadectwo charakterystyki energetycznej budynku. Projekt metodologii oba wyżej wymienione zadania realizuje wadliwie.
Ep – wskaźnik ten uwzględniając źródło energii jest istotny z punktu widzenia państwa, możliwości oceny struktury nośników i źródeł energii niezbędnej dla prawidłowej eksploatacji budynku. Ale właśnie dlatego, że wartość wskaźnika Ep jest funkcją rodzaju energii, to parametr ten ma bardzo ograniczone znaczenie dla użytkownika.
Eu – Wskaźnik energii użytkowej bezpośrednio wskazuje jakość energetyczną budynku, czyli jest informacją o tym, jak budynek (w sensie energetycznym) został zbudowany.
Ek – Wskaźnik określający, jakie będzie zapotrzebowanie na energię w celu prawidłowej eksploatacji i użytkowania budynku. W tym wskaźniku uwzględnia się sprawność instalacji grzewczych, chłodzących, wentylacyjnych. Ten wskaźnik jest najbardziej istotną informacją dla użytkownika.
Powyższe syntetyczne przypomnienie sensu poszczególnych wskaźników służy wskazaniu, jakie cele można im przyporządkować.
Z punktu widzenia nabywcy, jak wspomniano, kluczowy jest wskaźnik Ek, gdyż umożliwia on przyszłemu użytkownikowi oszacowanie kosztów energetycznej eksploatacji budynku. Dlatego wartość ta winna być priorytetowa (sposób prezentacji w dalszych uwagach).Niemniej, nie wolno pominąć faktu, że wskaźnik Ek może prowadzić do falsyfikacji jakości energetycznej budynku, gdyż uwzględnia się w nim sprawność instalacji zastosowanych w budynku. Zwracam uwagę, że obliczenia sprawności instalacji są dokonywane w dużym stopniu poprzez szacowanie, co oznacza, że metoda w samej istocie zawiera znaczące, niepomijalne, odchylenia. Dlatego w skrajnych przypadkach może się zdarzyć, że budynek o wysokiej izolacyjności (okien, ścian, stropów itd.) może mieć gorszy wskaźnik Ek od budynku wybudowanego w dopuszczalnych granicach izolacyjności. Warto też zauważyć, że najczęściej poprawa sprawności instalacji (np. wymiana kotła) jest dużo mniej kosztowna, niż zmiana parametrów fizycznych (w sensie energetycznym) budynku.
1. Hierarchia i sposób prezentacji wskaźników
Ek – jako najbardziej istotny z punktu widzenia bieżących potrzeb użytkownika. Informacja winna być podana liczbowo (KWh na metr na rok), ale wraz z przeliczeniem jej na ilość energii zasilającej dany obiekt i podaniem jej wartości opałowej.
Eu – jako uzupełnienie informacji o charakterystyce energetycznej budynku oraz (w części zalecenia) podanie, jak przy danym Eu poprawa sprawności instalacji wpłynie na wielkość Ek.
Ep – wskaźnik, który jest głównie informacją istotną dla kształtowania polityki energetycznej państwa.
Odrębnie należy określić wskaźnik ustalany metodą licznikową. Jest on najbliższy, ale nie taki sam, wskaźnikowi Ek – stąd proponuje się nazwać go ELk. ELk winno być określane na podstawie średniej z okresu trzech lat, a w odniesieniu do budynków wielorodzinnych
– na podstawie odczytów zbiorczych, gdyż one redukują odchylenia osobnicze (w użytkowaniu) i uwzględniają powierzchnie wspólne. Należy rozważyć odrębny wzór śiadectwa przy stosowaniu metody obliczeniowej.
2. Postulat zastosowania klas dla nowych budynków (dla istniejących, dla których ustalony zostanie wskaźnik ELk, byłyby nieporównywalne) ma znaczenie wyłącznie marketingowe, w przeciwieństwie do wskaźników E, które są wielkościami fizycznymi. Nie bagatelizując tego postulatu, warto jednak przypomnieć, że marketing jest wyłącznie naukową metodą zwiększania popytu, niezależną od przesłanek racjonalnych. Żeby więc poprzez wprowadzenie klas nie zdewaluować informacji zawartych w świadectwie, konieczne jest bardzo wnikliwe rozważenie wartości przyporządkowywanych do danych klas. Konieczna jest analiza techniczno-ekonomiczna, która ułatwi ustalenie poszczególnych przedziałów klasowych. Wprowadzenie klas winno odnosić się do wartości Eu, gdyż w ten sposób (bardzo uproszczony, ale jednak) pokazana zostanie charakterystyka budynku, niezniekształcona poprzez zastosowane w nim instalacje.
3. Bardzo ważnym elementem świadectw winny być informacje wyjaśniające i poglądowe, np. podanie, jaki błąd (odchylenie) zawiera metoda obliczeniowa a przy wskaźniku ELk zastrzeżenie, że odnosi się on do użytkowania, które może być inne, niż standardowe użytkowanie przyjęte w metodzie obliczeniowej.
4. Na stronie 2 proponuje się usunąć powtórzoną informację o roku oddania do użytkowania.
5. Na stronie 2 ilość miejsca zaproponowana we wzorze nie pozwala na opisanie elementów budynku dla budynków o bardziej skomplikowanej konstrukcji (ilość przegród zewnętrznych) oraz rozbudowanych systemach instalacyjnych (więcej niż jeden system
ogrzewania, rozbudowane systemy wentylacji).
6. Na stronie 3 w tabeli zbiorczej:
a. w części dotyczącej energii użytkowej należy usunąć możliwość podania wartości dla oświetlenia wbudowanego oraz urządzeń pomocniczych. Proces obliczania energii użytkowej nie przewiduje jej obliczenia dla tych systemów.
b. proponuje się usunięcie z nagłówka tabeli „klimatyzacja”, pozostawiając jedynie „chłodzenie”. Jest to zbieżne z definicjami przywołanymi w paragrafie 2 projektu.
Świadectwo charakterystyki energetycznej może się stać, przy wszystkich swoich ułomnościach, znaczącym elementem decyzji inwestycyjnych. I ten pozytywny scenariusz należy odnosić, do co najmniej kilkunastoletniej perspektywy. Dlatego jest konieczne, aby ostateczny kształt świadectwa był optymalny zwłaszcza z punktu nieprofesjonalnego użytkownika. Niezbędnym elementem wprowadzania świadectw muszą być działania edukacyjno-informacyjne. Ich skuteczność będzie funkcją racjonalności przyjętych rozwiązań. Związek deklaruje wsparcie takich działań.